tambur Telli Çalgılar

Tambur

Tambur, klasik Türk müziğinde yaygın olarak kullanılan, yay ya da mızrapla çalınan, gövdesi yarım bir elmayı anımsatan telli bir saz türüdür. Yaylı çalgılardaki rezonans tahtası, bu enstrümanda ahenk tahtası olarak adlandırılır. Yerel saz kategorisinde yer alır. Günümüzde sadece Türkiye’de kullanılan tek çalgı olduğu söylenir. Bu sazı icra eden kişilere tamburi denir. Türk müziği ses sistemini ifade etmek amacıyla Dimitri Kantemir tarafından kullanılmıştır. Osmanlı müziğinde telli ve mızraplı çalgıların en önemlilerinden biriydi. Kopuzun geliştirilmiş hali olduğu yönünde görüşler vardır. Başka bir görüşe göre ise, bağlama ailesinin ilk halinin gelişmesiyle oluştuğu yönündedir. Gövdesi ahşap dilimlerinin yan yana birleştirilmesinden elde edilen yarım küre biçimindedir. Çapı 35 cm civarındadır. Yaklaşık olarak 108 ile 112 cm uzunluğunda olan sapı erik ve gürgen gibi sert ağaçlardan yapılır. Bir takoza gömülerek gövdeye birleştirilir. Burgu kısmı sapın uzantısı şeklindedir. Gövdesinin kenarındaki delikli tel takozundan çıkan teller, köprünün üstünden geçip sap boyunca uzanır. Genellikle kemikten yapılan ve sapa takılan çentikli baş eşiği ile, bitişiğinde bulunan delikli eşiği geçerek burgusuna bağlanır. Çoğunlukla ardıç ağacından yapılan köprü kısmı, çok ince bir çam levha olan göğüs kısmının üzerindedir. Tellerin basıncı köprünün alt kısmındaki göğüs kısmının çukurlaşmasına neden olabilir. Genellikle 4 adet sarı, 3 adet çelik olmak üzere 7 adet teli vardır. Sap kısmının alt kısmı yuvarlaktır. Eskiden bağırsak kirişinden yapılan perde bağları günümüzde naylon telle bağlanır. Perde sayısı 42 ile 55 arasında değişir. Bazı icracılar 64 veya 65 perde bağlayıp belirli makamların birden fazla perde üzerine taşınmasını kolaylaştırmaya çalışmışlardır. Bilinen en eski tambur 2 tellidir. 18 ve 19. Yüzyıllarda ise 8 tel olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise genellikle 7 telli olarak kullanılmaktadır. 2,5 oktavlık ses aralığına sahiptir. Klasik Türk müziğine ilgi duyuyor bir müzik aleti çalmak istiyorsanız müzik aletleri sayfamızı ziyaret ederek tambur fiyatları ve çeşitlerini inceleyerek bilgi edinebilir beğendiğiniz ürünü seçerek kolayca sepetinize ekleyebilirsiniz.

Tambur Çeşitleri ve Telleri Nelerdir?

Üretiminde kullanılan malzeme, boyut, perde sayısı, üretim tekniklerine göre çeşitlilik gösterir. Perde sayıları 45 ila 55 arasında değişkenlik göstermektedir. Saplarının uzunlukları, kapak kalınlıkları, tekne ağırlıkları, stili, burgu materyalleri, eşik biçimleri farklı şekillerde olabilir. Genel olarak mızraplı ve yaylı tambur olmak üzere ikiye ayrılırlar. Alanında uzman zanaatkârlar tarafından el yapımı çeşitleri de bulunmaktadır. Yaylı tambur, gövdesi karaaağaç, çınar, maun, akçağaç, ardıç gibi ağaçlardan üretilir. Ses tablası ise oğlak, manda, keçi veya deve derisinden, tahtadan yapılır. Burguları metaldendir. Can direği ayarlıdır. Ses tablası tahtadan olan yaylı tamburlar, tambur ve viyolonsel arası ses verir. Tamburi Cemil Bey’in mızrap yerine yayı kullanıp çalmasıyla Türk müziğine kazandırılmıştır. Madeni cümbüş gövdeli tambur, yüksek sesli enstrümanlar oldukları için piyasa müziğinde kullanılırlar. Bu enstrümandan çıkan madeni sesi azaltmak için gövdelerine kadife kılıf geçirilerek kullanılır. Tambur mızrabı, çoğunlukla kaplumbağa kabuğundan yapılır. Yaklaşık olarak 12 cm uzunluğunda, 9-10 mm eninde, 1 veya 1,5 mm kalınlığındadır. Çubuk şeklinde olan mızraplar esnemez, her iki ucu da kullanılabilir. İki uç, farklı sesler elde edebilmek amacıyla birbirinden farklı olarak yapılır. Mızrap, sağ elin baş parmak, işaret parmağı ve orta parmağı ile tutulur. Çalgının tok ses vermesi için tellere vurulurken geniş yüzüyle değil, diklemesine ve dar yüzüyle vurulur. Tambur teli, paslanmaz çelik ve bronzdan yapılmış tellerdir. Kalınlıkları 0.30, 0.40, 0.60 mm olarak değişmektedir. Tambur tel seti genellikle farklı sayılarda çelik ve bronz tellerden oluşan paketler şeklindedir. Tambur mızraplı tel, mızrapla çalınan modeller için üretilmiş tellerdir. Paslanmaz çelik ve fosfor bronz tellerden oluşurlar.

El Yapımı Tambur Nasıl Yapılır? Nasıl Korunup Saklanmalıdır?

Tambur, gövde, ses tablası ve sap olmak üzere 3 bölümden oluşur. Yapımında çeşitli ağaçlar kullanılır. Tekne kısmında genellikle akustik ağaçlar tercih edilir. Ceviz ağacı, dut ağacı, erik ağacı, ardıç ağacı, kelebek ağacı gibi. Kapak kısmında ladin ya da köknar ağaçları kullanılır. Sap kısmında kullanılan ağaçlar ustanın tercihine göre gürgen, maun, akaju ağacı gibi ağaçlar olabilir. Yapım aşamaları ise, birkaç gün öncesinden ıslatılan ağaçlar sıcak preste preslenerek yarım ay şeklinde bükülür. Bükülen ağaçlar yani dilimler tekne kısmının yapımı için kalıba yerleştirilir. Bütün parçalar kalıba yerleştirildikten sonra bir süre bekletilerek tekne kısmı hazır hale gelir. Tekne kısmı kalıptan çıkarılır. Hazırlanan tekneye uygun uzunlukta ve genişlikte sap hazırlanır. Hazırlanan sapın ölçüleri alınır, burgu yerleri, perde yerleri işaretlendikten sonra tekne ile sap birleştirilir. Teknenin tabla ölçüsü alınır ve tekne kısmına yapıştırılarak birleştirilir. Zımparalama, vernikleme işlemleri yapılır. Telleri ve eşiği yerleştirildikten sonra akort ayarı yapıldıktan sonra kullanıma hazır gelir. Tamburlar korunaklı kılıflarında taşınmalıdır. Isıtıcıların yanında tutulmamalıdır. Doğru konumda tutularak saklanmalıdır. Enstrüman ayaklığı, masa üzerine düz bir şekilde yatırarak, duvara asılı şekilde ya da özel kutusunda saklanabilir. Kapağın üzerindeki eşik kısmının düzgün pozisyonda olmasına dikkat etmek gerekir. Sıcak havalarda çalındığında terden korumalıdır. Bakımında dikkat edilmesi gereken diğer hassas kısım ise sap kısmıdır. Tellerinin gerginliğiyle sap sürekli olarak öne çekme eğilimi gösterir. Bu durum sapta çukur oluşmasına sebep olur. Sapın bu şekli almaması için sap kısmı dümdüz değil de geriye doğru tesviye edilir. Bu işlem, enstrümanın tellerin gerilimine alışma sürecinde deforme olmasını önler. Bu nedenlerden dolayı hassas olan sap kısmının korunması için aşırı nem ya da çok kuru ortamlardan kaçınmak gerekir. Sıcak ve soğuk geçişlerinde akort ayarlarını kontrol edilmelidir. Şiddetli çarpmalardan, üzerine ağır cisimlerin düşmesinden korumak gerekir.

Diğer Tambur Aksesuarları Nelerdir? Yaylı Tambur Nasıl Çalınır?

Mızrap ve tellerin dışında tamamlayıcı aksesuarlar olarak tambur yayı, çalış performansını artırmak için kullanılan ekipmanlar arasındadır. Tambur eşiği, ahşaptan yapılmıştır. Tellerin üzerine oturtulduğu köprü şeklindeki parçalardır. Tambur standı, tamburların üzerine yerleştirildiği ayaklı aksesuarlardır. Tambur çemberi, bazı markalar için özel üretilmişlerdir. Üzerindeki vida delikleri ile montaja uygun şekilde bulunurlar. Alüminyum malzemelerden üretilmişlerdir. Tambur derisi, gövde kısmında kullanılan derilerdir. Doğal ve suni deriden üretilirler. Türk müziğinde insan sesine en yakın saz olduğu söylenen yaylı tamburun çalınış şekli, gövde kısmı iki dizin üstünde, sap kısmı ise yere dik şekilde konulur. Viyolonsel yayına benzeyen yay ile çalınır. Ses alanı iki oktav olmasına rağmen bazen orta tel kullanıldığında iki buçuk oktava kadar çıkabilir. Mızraplı tamburda bütün teller eşit yükseklikte olmasına rağmen, yaylı tamburda en soldaki iki alt tel yaklaşık olarak 2 mm daha yüksekte bulunur. Bu iki tel, enstrümanın gövdesi üzerinde birleştirilerek tek tel şeklinde çalınır. Genellikle dört sıra şeklinde 6 tel vardır ama 7-8 adet telde takılabilir. Alt teller 0.32-0.36 mm arasındaki teller tercih edilir. Mansur akorduyla çalınır. En alt kısımdaki yegâh teli diyapazonun re sesine göre akort yapılır. Transpozedeki orta tel kullanımı hariç olarak icra edilirken sadece yegâh teli kullanılır. Diğer teller ahenk telleridir. İhtiyacınız olan tambur telleri ve müzik aletleri çeşitlerini incelemek için kategori sayfalarımızı ziyaret edebilir beğendiğiniz ürünleri sipariş vererek kolaylıkla sepetinize ekleyebilirsiniz.