Erik Papaz Fidanı N11.486

Erik fidanı ile ilgili bilgiler;

Erik, farklı özellikteki alt türlerinin çokluğu, farklı ekolojilere uyumu ve anaç zenginliği sayesinde geniş alanlara yayılmıştır. Erik yetiştiriciliğinde kültürel işlemlerin kolaylığı, hasat sezonunun oldukça uzun olması ve besleyici değerinin yüksek olması nedeniyle dünyada ve ülkemizde erik yetiştiriciliğine olan ilgi giderek artmaktadır. Alt tür sayısının çok olması yanında ülkemizde farklı ekolojik bölgelerin sağladığı olanaklar nedeniyle erik çeşitlerini 5-6 ay süre ile ülke pazarında görmek mümkündür. Derim zamanları göz önüne alındığında 15 Nisan-15 Ekim tarihleri arasında pazarda erik görmek mümkündür. İlk erik hasadı Prunus ceresifera L. türüne ait can-papaz gurubu eriklerle erkenci turfanda olarak Akdeniz bölgesinde başlar. En son erik hasadı ise Prunus salicina L.ve Prunus domestica L. grubu eriklerden geççi çeşitlerle son bulur. Geççi eriklerin çeşitlere göre farklı depolama şartlarında muhafaza edilmesiyle pazarlama süresi uzatılabilmektedir. Ülkemizde eriğin pazarlama süresi yaklaşık 9-10 aya çıkmaktadır.

Erik Fidanları İklim İstekleri;

Erik yetiştiriciliğinde farklı özellikteki alt türlerin çokluğundan dolayı iklim istekleri birbirinden farklılıklar gösterir. Mevcut türler içerisinde değişik iklim koşullarına en iyi uyabilen Prunus cerasifera L.’dır. Anadolu coğrafyasının bu türün anavatanı olması nedeniyle bu alanda oldukça yaygın olarak yetişmektedir. Avrupa grubu erikler (Prunus domestica L.) kışı nispeten soğuk geçen soğuk ılıman iklimlerde rahatlıkla yetiştirilebilmektedir. Japon grubu (Prunus salinica L.) eriklerin yetiştiriciliğinde ise nispeten daha ılıman bölgeler tercih edilmelidir.

Farklı erik gruplarının farklı iklim isteğinde olmasının en büyük nedeni; bu gruplardaki eriklerin farklı soğuklama ihtiyacı göstermeleridir. Grup içerisindeki çeşitlere göre değişmekle birlikte; kış dinlenme süresi bakımından Avrupa grubu erikleri +7.2 °C 'nin altında ortalama 1000 saat soğuklama süresi isterlerken Can-Papaz grubu ve Japon grubu erikler 400-600 saat soğuklama süresine ihtiyaç duyarlar. Kış mevsiminde soğuklara dayanıklı olan eriklerde bu dayanıklılık ilkbaharda havaların ısınmasıyla azalmaya başlar. Çiçeklenme devresinde duyarlılık iyice artar. Eriklerde taç yaprağın ucu görülen kapalı tomurcukların -3.1 ile -1.1 °C ye; açmış çiçeklerin -2.2 ile -0.6 °C ye ; genç meyvelerin -1.1 ile -0.6 °C ye dayandığı bilinmektedir. Ancak bu dayanıklılık durumu gece oluşan düşük sıcaklığın süresine ve bunu takip eden günün sıcaklık derecesine bağlı olarak değişir.

Erik Fidanları Toprak İstekleri;

Erik çeşitleri alt grup ve anaca göre farklı toprak isteklerine sahiptirler. Örneğin Can-Papaz grubuna ait anaçlar daha çok yüzeysel bir kök gelişim sistemine sahip ve saçak kök oluşturma eğilimindedir. Avrupa grubuna ait anaçlar ise ağır, killi ve nemli topraklarda rahatlıkla yetiştirilebilir. Erik yetiştiriciliği yapılacak toprak pH’sının 6,5 civarında olması istenir. Toprak hazırlığı verim, anaç, bölgenin yağış durumu ve toprağın analiz sonuçları değerlendirilerek yapılmalıdır. Organik maddesi düşük topraklarda yanmış çiftlik gübresi (2-3 ton/da.) kullanılmalıdır. Ağır ve taban suyu yüksek topraklarda dikimden önce derin sürüm ve pulluk tabanını kırmak için dip kazan çekilmelidir. Farklı özelliklerdeki erik anaçlarının kullanılabilmesi nedeniyle değişik toprak şartlarında erik yetiştiriciliği rahatlıkla yapılabilmektedir. Anaçlar bölümünde eriğin toprak istekleriyle ilgili daha geniş bilgiye yer verilmiştir.

Erik Fidanları Çeşit Seçimi

Döllenme Biyolojisi

Erik çiçekleri, en az 1 yıllık dallarda veya yaşlı spurlar üzerindeki lateral (yan) tomurcuklarda oluşurlar. Oluşum zamanı ülkemizin farklı ekolojilerinde Nisan sonundan Ekim sonuna kadar değişmektedir. Her tomurcuktan 1 veya 3 çiçek meydana gelir. 2.2.2. Uygun Çeşit Kombinasyonunun Seçimi Döllenme biyolojisi konusunda da belirtildiği gibi erik çeşitlerinin birçoğu kendine uyuşmazdır. Kendine verimli çeşitlerle de bahçe kurulacağı zaman tek çeşitle kapama bahçe yerine ayrıca tozlayıcı bir çeşidin bulunması verim ve kaliteyi arttıracaktır. Bahçe tesis ederken tozlayıcı çeşit seçiminde şu noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir:

· Tozlayıcı çeşidin ana çeşitle aynı zamanda çiçek açmasına

· İki çeşidin de soğuklama ihtiyaçlarının birbirine yakın olmasına

· Çiçek tozlarının yüksek çimlenme gücüne sahip olmasına

 · Karşılıklı tozlanma sonucu yüksek oranda meyve tutumu meydana getirecek çeşitlerin seçilmesine

· Tozlayıcı çeşidin bahçe içerisinde doğru bir şekilde dağıtılmasına

· Bahçe veya çevresinde mutlaka tozlamaya yardımcı olacak arı bulundurulmasına

· Tozlayıcı çeşidin ekonomik olarak pazarlanabilir kalitede olmasına. Tozlayıcı çeşit seçimi yapıldıktan sonra bahçe içerisindeki dağıtımı genelde üç farklı metotta yapılmaktadır. Tozlayıcı sayısı, tozlayıcı çeşidin ekonomi ve pazarlama yönünden amaca uygun bir çeşit olup olmamasına göre ayarlanmalıdır. Amaca uygun bir çeşidin tozlayıcı olarak kullanılması halinde, 2 sıra ana çeşide 1 sıra tozlayıcı yeterlidir. Tozlayıcı çeşidin de ana çeşidimiz kadar ekonomik değeri var ve her iki çeşidin bahçemizde bulunmasını istiyorsak bloklar halinde tesis ederiz. Eğer tozlayıcı olarak seçtiğimiz çeşitten çok miktarda bahçede bulundurmak istemiyorsak ve ekonomik değeri düşük ise 9/1 oranında bahçemize tozlayıcıları her ağaç mutlaka tozlayıcıyı görecek şekilde yerleştiririz.

 Erik Fidanlarında Toprak İşleme;

Erik bahçelerinde toprağın nemini kontrol, kaymak tabakasını kırılması, pulluk tabanının kırılması, yabancı ot kontrolü, gübrelemeye yardımcı olmak, hastalık ve zararlılarla mücadele amacıyla toprak işleme yapılır. Yağışlarla su sıkıntısı bulunmayan bölgelerde taban örtüsü olarak çayır bitkileri kullanarak bahçelerde devamlı bir örtü bitkisi bulundurulur. Yağışı az olan bölgelerde toprak işlemesi ile topraktan su kaybı en aza indirilerek yabancı otların gelişmesi ve bu sayede yabancı otların meyve ağaçlarıyla rekabeti önlenmiş olur. Son yıllarda ot kontrolü için yabancı ot ilaçlarının kullanımı yaygınlaşmıştır. Toprak işlemesi yapılacak bahçelerde hastalık ve zararlılarla kültürel mücadele amaçlı sonbahar ve ilkbaharda yarım yaylı kültüvatörle yüzeysel işleme, yine aynı bahçelerde herbisitlerle ot mücadelesi ekonomik olmayacaksa yaz sezonunda 1 veya 2 defa yarım yaylı kültüvatörle işleme önerilebilir. İlkbaharda toprak tava gelince Şubat sonu veya Mart içinde ikinci kez sürülür. Mayıs ayında yapılan üçüncü sürümden sonra sulama kanalları açılır. Ağaç taçlarının altındaki alan çapayla işlenir. Sulama nedeniyle yazın bahçeler otlanırsa sulama kanallarını bozmamak için toprağı sürmek yerine ot biçimi tercih edilmelidir. Erik kökleri toprak yüzeyine yakın bir kısımda yayılmış olduğundan derin toprak işlemesinden kaçınılmalıdır. Bu amaçla yüzeysel toprak işleme aletleri kullanılmalıdır.

Erik Fidanlarında Sulama;

Meyve bahçelerinin sulanmasındaki amaç evaporasyon ve transprasyonla kaybedilen suyun yağmurla ve sulama ile bitkiye geri verilmesidir. Yıllık yağış miktarı 750 mm'yi geçen bölgelerde erikler sulama yapılmaksızın yetiştirilebilirler. Fakat yağış miktarı kadar yağış rejiminin de yıl içerisindeki dağılımı önemlidir. Yağışın yaz aylarında sıcaklıkların ve bitkinin su ihtiyacının arttığı dönemlerde olması gerekmektedir. Yağış miktarı bu rakamın altına düşen yerlerde sulamanın yapılması zorunludur. Erikler saçak köklü olduklarından ve kökler yüzeysel geliştiklerinden bunların su istekleri derin köklü meyve türlerine göre daha fazladır. Mevcut erikler arasında kuraklığa en fazla dayanıklılık gösteren erikler Prunus cerasifera L. grubu anaç ve çeşitlerdir. Son yıllara kadar erik bahçelerinde sulama, farklı salma sulama yöntemleri ile yapılmaktaydı. Tarımdaki teknolojik gelişmelerle birlikte mini yağmurlama, damla sulama ve toprak altı sulama sistemleri kullanılmaya başlanmış ve çok başarılı sonuçlar alınmıştır. Erik anaçlarının saç kök geliştirdiği dikkate alındığında en uygun olanı damla sulama sistemidir. Eğer bahçelerde salma sulama yapılıyorsa suyun kök boğazı çevresinde birikimini engelleyecek tedbirler alınmalıdır. Aksi takdirde kök boğazı çürüklüğü gibi hastalıklar baş gösterebilir. Sulama yapılırken en önemli konulardan biri de ne sıklıkta ve ne kadar su verileceğidir. Verilecek su miktarı ve zaman aralığının belirlenmesinde;

1. Yetiştiricilik yapılan bölgenin iklim koşulları

2. Toprak yapısı

3. Sulama sistemi

4. Bitkinin yaşı

5. Verim durumu etkili olmaktadır.

 Erik Fidanlarında Gübreleme;

Diğer meyve türlerinde olduğu gibi erik bahçesi kurulmadan önce bahçenin bitki besin madde içeriği yapılacak bir toprak analizi ile belirlenerek uygun gübrelemenin yapılması gerekir. Bahçenin ilk tesisinden itibaren dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi her yıl düzenli olarak verilmelidir. Böylelikle toprağın organik maddece zenginleşmesi sağlanacağı gibi toprak yapısı da hafifletilmiş olur. Meyve veren erik ağaçlarının yıllık olarak dekardan 3-4 kg N, 450-650 g P2O5 ve 2,5-4 kg K2O kaldırdıkları bilinmektedir. Olabilecek kayıplar ve topraktaki içerikleri de dikkate alınarak tam verim çağında olan eriklere ağaç başı 300-500 g N, 200-500 g P2O5 ve 200-1000 g K2O verilerek gübreleme yapılabilir. Bahçede uygulanacak gübreleme programının belirlenmesi için erik ağaçlarından 15 Temmuz’dan Ağustos ayı başına kadar olan dönemde alınacak yaprak örnekleri ile hasattan sonra alınacak toprak örneklerinin bitki besin maddeleri içerikleri yönünden yapılacak analizlerin sonuçları önemlidir.

 Budama ve Terbiye

Dikimden sonraki ilk 3-5 yıl eriklerde şekil budaması ve terbiyesi, verime yatmış ağaçlarda da ürün budaması yapılmalıdır. Şekil budaması tamamlanmış ağaçlarda sık, kuru ve dikine büyüyen dalların çıkartılması şeklinde budama yapılır. Böylelikle ağacın iç kısımlarına ışık geçişi sağlanmış olur. Yapılacak budamalarla ağacın tepe yüksekliğinin 3-4 m’de tutulması sağlanmalıdır. 5-6 yıllık meyve dalları (buket dallar) budanarak yeni meyve dallarının oluşumu teşvik edilmelidir. Budama ile meyve ağaçlarında istenilen terbiye sisteminin tam anlamıyla oluşması için yaz aylarında mutlaka dal açımı ve yaz budaması yapılmalıdır. Erik gruplarının farklı gelişme özellikleri dikkate alındığında Can-Papaz grubu ve Japon grubunda yer alan çeşitler genellikle yayvan büyüme eğiliminde olduklarından bunların goble (vazo) terbiye sistemine göre budanması daha uygundur. Avrupa grubu erik çeşitleri ise genelde dik gelişme gösterdiklerinden “merkezi lider terbiye” sistemine göre budanmaları daha iyi sonuçlar vermektedir. Eğer ağaç dikine büyüme eğiliminde ise sürgünler dışa bakan göz üzerinden budanarak ağaç yayvan büyümeye zorlanmalıdır. Japon eriklerinin diğer eriklere göre daha kuvvetli budanması gerekir.

Erik Fidanlarında Hasat ve Muhafaza;

Erik hasat zamanının belirlenmesinde tam çiçekten hasada kadar geçen gün sayısı, meyve zemin ve et rengi, tat, sertlik ve SÇKM (suda çözülebilir kuru madde miktarı) gibi kriterler dikkate alınarak hasat zamanına karar verilebilir. Hasat esnasında meyvelerin yüksekten hasat kovasına atılmamasına, kovadan kasaya boşaltma esnasında mümkün olduğu kadar yakın mesafeden boşaltılmasına, hasat esnasında meyve gözlerinin zarar görmemesine dikkat edilmelidir. Ağaç üzerindeki meyvelerin tamamı aynı zamanda hasada gelmiyorsa 2 veya 3 seferde hasat yapılmalıdır. Kasalama ve ambalajlama yapılırken meyveler iki sıradan fazla üst üste dizilmemelidir. Erikler çeşitlere göre değişmekle birlikte -0.5 – 0 °C sıcaklık ve % 90-95 nem oranında 2-4 hafta kadar depolanabilmektedir. Depolama için iyi olgunlaşmış ve yüksek SÇKM oranına sahip çeşitler seçilmelidir. Ön soğutma ile tarla sıcaklığının hızla depolama sıcaklığına düşürülmesi durumunda -1 °C sıcaklıkta 2 aya kadar depolama mümkündür.