Geri bildiriminiz için teşekkür ederiz.
Sizin için geliştirmelere devam ediyoruz, keyifli alışverişler.
Beydeba; Hint kökenli, fabl türünün önde gelen temsilcilerinden biridir. Milattan önce 1. yüzyılda yaşadığı bilinmektedir. Net olmamakla beraber, Türk kökenli Ketku boyundan olduğu düşünülmektedir. Doğum yerinin Bakü olduğu rivayet edilen âlimin, vefatı hakkında ise herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Beydeba fabl yazıları sayesinde sadece bir edebiyatçı ve bir yazar değil, bugünlere kadar ulaşan önemli düşünceleri sayesinde ünlü bir filozof ve âlim olarak da bilinmektedir.
Beydeba, özellikle fabl türü üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu türdeki yazılarında dünya görüşünü, hayvanların ağzından eğitici ve öğretici bir dil kullanarak okurlarına anlatmıştır. Güçlü ve etkili kullandığı nasihatleri ile tanınmaktadır. Öyle ki, günümüze kadar gelen güçlü eğiticilik niteliğiyle yazılarından söz ettirmiştir. Her eserinde mutlaka dürüstlük, doğruluk, adalet kavramları ilgi çekici hikâyeleri ile birleştirerek öğretici bir anlatım diline ulaşmıştır. Fabl türünde öne çıkan yazılarının sebebi buna bağlanabilmektedir. “Kin denilen duygudan korkmak ve çekinmek gerekir. Kinin en tehlikeli olanı ise hükümdarın kalbinde olandır.” gibi özlü ve anlamlı öğretileri ile hala anılmaktadır. Beydeba öyküleri, yazıldığı milattan öncesi zamanlarda dahi siyasetin ahlakla ve adaletle yapılması gerektiğini, devlet işlerinin de insan hayatı gibi doğruluğa bağlı kalması gerektiğini konu almakta ve fabl türü sayesinde bunu anlaşılır ve eğitici bir dille okurlarına aktarmaktadır. Bu güçlü öğretici hayat nasihatleri, milattan önce 1300’lü yıllardan günümüz 2000’li yıllara kadar nesillerden nesillere iletilerek ayakta kalmakta ve eğitim kaynaklarına dahil edilmektedir.
Fabl türünde yazdığı ilk kitap olmasıyla beraber aynı zamanda en ünlü ve günümüzde dahi çocukların eğitiminde okutulan Kelile ve Dimne'yi 1300 yıllarında yazdığı tahmin edilmekte ve 2020’de bile basılmaya devam etmektedir. Beydeba Kelile ve Dimne kitabını, doğru ve yanlış davranışı ya da yalancılık ile dürüstlüğü karşılaştırarak dönemin hükümdarına nasihat niteliğinde öğütler vermek amacıyla yazıldığı düşünülmektedir. Beş farklı bölümden oluşan bu eser, her bölümünde iyiliği, doğruyu, adil ve saygılı olmayı anlatan birbirine bağlı farklı hikâyeler anlatmaktadır. Kelile ve Dimne kitabının içerisindeki bölümlerden günümüze adapte halde oluşturulan Fabl türü bir çok hikâye ve öyküler de çocukların okuma kitabında yerini almıştır, buna Beydeba Kedi ile Fare örnek verilebilir. Ayrıca bilinen diğer Beydeba eserleri olan Nasihat-el Külliye ve Bülbül ile Bağcı da Milattan önce 1300 yıllarında yazıldığı tahmin edilen Fabl örneklerindendir. Özellikle Bülbül ile Bağcı hikâyesinde “kader” kavramının öneminden bahsederek insanın sahip olduğu tüm bilgi ve birikimin bazen kader karşısında gözünün kör olduğu ana fikriyle kaleme aldığı önemli bir eseri olarak bilinmekte ve hala halk arasında nasihat olarak anlatılmaktadır.
Beydeba masalları sahip olduğu yüksek eğitici niteliği sayesinde dünyaca ünlü La Fontaine ve Ezop masalları eserlerine öncülük ettiği ve ilham kaynağı olmuştur. İnsan hayatına dair iyilik, doğruluk, adalet, kader gibi kavramlar hakkında nasihatler, devlet yönetiminde uyulması gereken ahlaki kurallar gibi birçok anlatı sayesinde tüm dünyada okunup anlatılarak ün kazanmış ve çoğu insanın hayatında önemli hayat felsefeleri oluşturmuştur. Beydeba Fabl örnekleri incelendiğinde kullanılan öğretici dili hayvanların ağzından somut bir dile aktararak ilgi çekici ve kolay öğrenebilir niteliğe ulaştırıldığı görülmektedir. Kelile ve Dimne kitabının orijinalini milattan önce 1300 yılında Süryanice yazdığı bilinmekte, sonrasında Arapçaya çevrilerek geniş kitlelere ulaştırılmıştır. Ardından dönemin ünlü Hint devleti hükümdarı, ülkesinde saklı tutacağı bir Hint dili çevirisi yaptırmış ve devlet yönetimini yönlendirdiği adalet çerçevesi sebebiyle halka ulaşmaması için sakladığı öğrenilmiştir. Türk diline ilk çevirisi ise 1360 tarihinde ahlaki eser niteliği sayesinde büyük ilgi sonrasında yapılmıştır. Ardından Farsça diline farklı çevirileri ile Anadolu sınırlarında adını duyurmuş ve nasihatlerini insanlara ulaştırmıştır.